Karol Wielki
jako następca cesarzy
(ok. 800 r.) kontynuował pozostawione mu w spadku nauki i przemyślenia
konserwatorskie. Podobnie jak Teodoryk,
powierzył jednemu ze swoich dworzan
statut opiekuna zabytków oraz kierownika spraw artystyczno-budowlanych.
Przejawy
troski o ochronę zabytków pojawiały się także u papieży, a wiele
świątyń
antycznych ocalało dzięki ich adaptacji na kościoły chrześcijańskie.
Jednakże
wszelkie naprawy oraz zabezpieczenia uszkodzonych budowli antycznych
wykonywano
raczej w sposób stricte techniczny, bez specjalnej troski o wygląd,
czego
przykładem mogą być takie obiekty i detale jak: łuki rozporowe we
wnętrzu
kościoła S.
Nicola w Bari, dodatkowe przypory zewnętrzne kościoła San
Vitale w
Rawennie lub przypory i wzmocnienia po zawaleniu się kopuły w
kościele Hagia
Sofia w Konstantynopolu.
Ponadto coraz
szerzej pojawiały
się prace o charakterze reintegracyjnym, takie jak odrestaurowanie Panteonu
przez papieży Benedykta II
(684 r.) i Grzegorza II (735
r.), lub uzupełnienie
wyrw i ubytków w amfiteatrze
w Weronie dokonane przez władze miejskie.
Coraz częściej
pojawiały się
także manifesty wśród literatów oraz ludzi sztuki i nauki, które
odnosiły się
do zachowania zabytków Rzymu. Do najważniejszych osobistości w tym
zakresie
należeli wielcy włoscy poeci Dante i
Petrarka, a także trybun
ludu Cola Rienzi.
Kościół San Vitale w Rawennie i widoczne przypory zewnętrzne