Rusztowania i zabezpieczenia prowizoryczne

                Zabezpieczenia prowizoryczne  i konstrukcje pomocnicze stanowią ważną integralną część prac konserwatorskich. Wykonywane są one z różnych materiałów, najczęściej z drewna (okrąglaki, rzadziej krawędziaki) lub z prefabrykowanych elementów metalowych.

Główną funkcję, jaką spełniają zabezpieczenia prowizoryczne jest podparcie samotnych elementów konstrukcyjnych w zrujnowanych obiektach, głównie ścian szczytowych  pionowych lub odchylonych od pionu narażonych na silne podmuch wiatru i liczne wstrząsy (np. wynikające z ruchu ulicznego), ale też innych elementów, jak łęki, sklepienia, etc. W ten sposób wykonane zabezpieczenia mają charakter stały, toteż należy przy ich projektowaniu uwzględnić estetykę elementów, która tworzyłaby harmonijną kompozycję z autentyczną strukturą zabytku

Drugą grupą zabezpieczeń są czasowe konstrukcje pomocnicze, które umożliwiają wykonanie takich prac, jak np. wymiana stropu ze sztukateriami lub malowidłami, stemplowanie i krążyny pod budowę sklepień.

Trzecią i najbardziej powszechną grupę stanowią rusztowania robocze, które mają na celu ułatwienie dotarcia do konserwowanych elementów budowy. Zawierają się w nich zarówno rusztowania wież, elewacji jak i wnętrz o dużej wysokości wymagających indywidualnych konstrukcji (np. wnętrza kościelne).

W przypadku robót murowanych najczęściej wykorzystuje się rusztowania stojakowe (zwane również sztandarowymi lub lodrenowymi), drewniane albo, coraz częściej, z lekkich i rozbieralnych żelaznych konstrukcji rurowych. Dawniej w pracach remontowych używano zazwyczaj rusztowań drabinowych, dzisiaj z oczywistych względów odchodzi się od takich rozwiązań.

Przy wykonywaniu rusztowań stosuje się szereg uproszczeń wynikających nie tylko z możliwości technologicznych ale i ze względów ekonomicznych. W związku z tym używa się wysuwnice (głównie na szczytach wież) czy rusztowania wiszące (do drobniejszych prac elewacyjnych lub do robót we wnętrzach) – są one umocowane na linach przewleczonych przez istniejące otwory w sklepieniach i przytwierdzonych do więźby dachowej, tramów lub specjalnych dźwigarów. Bardziej złożone rusztowania wymagają opracowania odpowiedniego projetu koncepcyjnego.

Przy budowie rusztowań do prac konserwatorskich, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, ważne jest aby unikać uszkodzenia ścian posiadających wartość zabytkową, a także zwracać uwagę na możliwość istnienia ukrytych pod tynkami detali architektonicznych lub malarstwa. Oczywistym jest, że podczas wykonywania oraz eksploatacji rusztowań obowiązują oprócz tego szczególne przepisy w tym zakresie.