Zabezpieczenia przeciwpożarowe

        „W ogniu ginie dorobek twórczej myśli i pracy wielu pokoleń, zniszczeniu ulegają cenne dzieła architektury, a wraz z wielowiekowymi niejednokrotnie budynkami również ich historyczne wyposażenie”. Powyższy cytat chyba w najbardziej dosadny sposób obrazuje jak poważne może być zagrożenie pożarowe, zwłaszcza w przypadku obiektów zabytkowych.

    W architekturze zabytkowej znajduje się bardzo wiele elementów konstrukcyjnych łatwopalnych – począwszy od całej zabudowy drewnianej, na stropach, więźbie i stolarce skończywszy. Właściwa ochrona przeciwpożarowa jest złożonym zagadnieniem. Na dzisiejszym rynku znajduje się wiele nowoczesnych środków skutecznie ograniczających zagrożenia pożarowe do minimum.

 Nowoczesny system przeciwpożarowy Supo Cerber zainstalowany w kościele w Jankowicach

     Najczęściej występującymi przyczynami występowania ognia w obiektach natury zabytkowej są:

1. Wady urządzeń elektrycznych
2. Wyładowania atmosferyczne
3. Wadliwe urządzenia grzewcze
4. Podpalenia.

Od 2004 roku istnieje określenie tzw. palności materiałów określające reakcję danego materiału budowlanego na ogień. Rozróżnia się trzy stopnie palności:

-        I stopień: materiał niepalny

-        II stopień: materiał trudno zapalny

-        III stopień: materiał łatwo zapalny.

Same zaś materiały budowlane podzielono na:

-       Niezapalne – np. odpowiednie impregnowane drewno,

-    Trudno zapalne – materiały złożone z substancji niepalnych i palnych w dowolnym układzie połączeń, np. gips i beton z wypełnieniem organicznym, glina ze słomą, etc.,

-     Łatwo zapalne – materiały organiczne, np. nieimpregnowane drewno, korek, słoma, trzcina, etc.

Wybrane środki ogniochronne

 Środki ogniochronne można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

1)      Impregnaty, czyli środki mające możliwość wnikania w drewno. Są to:

a)  Środki solne – kompozyty soli przeznaczone do rozpuszczania w wodzie (np. Anty-Pal, Drewnosol 3, FireStop, Ogniochron, etc.),

b)     Środki wodorozcieńczalne – gotowe do stosowania bez lub po rozcieńczaniu (np. FireSmart Bio-P/Poż, Dilutin Brandschutz, etc.),

c) Środki rozpuszczalnikowe – wymagające rozpuszczenia w wodzie (np. Uniepal-Drew),

2)   Środki powłokotwórcze – lakiery oraz tzw. farby pęczniejące (nie posiadające własności penetrujących drewno) – Kromos B-796, Uniepal-Drew, etc.

 
    Ochronę przed ogniem w przypadku środków solnych i wodorozcieńczalnych zapewniają fosforany i mocznik. Główną zaletą tych środków jest ich niski koszt zabiegu; główną zaś wadą – ograniczenia w przypadku stosowania w środowisku suchym (niektóre ze składników mają charakter higroskopijny, co powoduje podwyższenie wilgotności drewna potraktowanego nimi). Środków tych nie stosuje się w warunkach ekspozycji zewnętrznej, ponieważ zabezpieczenie impregnatami tego typu powoduje występowanie licznych rozległych wysole powstających na powierzchni w miarę odparowania soli.

Środki rozpuszczalnikowe są to najczęściej roztwory retardantów z grupy chlorowcopochodnych w rozpuszczalnikach organicznych. Po naniesieniu na drewno preparaty tworzą powłokę lakierniczą o charakterze dekoracyjnym. Ponadto są one odporne na działanie wilgoci, co umożliwia stosowanie ich w środowisku o podwyższonej wilgotności, w tym także przy ekspozycji zewnętrznej. Wadą takich preparatów jest ograniczona w czasie trwałość – środki narażone na opady atmosferyczne i promieniowanie UV stopniowo ulegają procesom destrukcyjnym. Okres ich trwałości w naszych warunkach klimatycznych wynosi maksymalnie 5 lat.

Farby pęczniejące i lakiery prócz substancji błonotwórczych zawierają także trójskładnikową kompozycję złożoną z fosforanu dwuamonowego, który podczas pożaru odpowiedzialny jest za uwalnianie niepalnych gazów powodujących rozcieńczenie tlenu w obszarze spalania, tworzenie niepalnej zgorzeliny, która ogranicza dostęp płomienia do materiału podłoża oraz rozkład spulchniacza powodującego obniżenie temperatury w strefie ochronnej. Oprócz wysokiej skuteczności ogniowej, powłoki cechuje także nienaganna estetyka wykończenia i trwałość.

 Zabezpieczanie ogniowe dachów gontowych

         Do produkcji gontów stosuje się drewno modrzewiowe, jodłowe, świerkowe lub sosnowe, a więc materiał bardzo podatny na działanie ognia. W związku z tym, dachy gontowe należy odpowiednio zabezpieczać. Podstawowym wymogiem przeciwpożarowym jest nachylenie połaci dachowej, które powinno wynosić od 39° do 51° (80-125%). Po spełnieniu tego warunku należy przejść przez proces zmierzający do maksymalnego ograniczenia zniszczeń pożarowych dachu. Składa się od z kilku etapów.

-        I etap: impregnacja biochronna (grzybo-pleśnio-owadochronna); stosuje się metodę 30-minutowej zimnej kąpieli w roztworze wodnym odpowiedniego środka (np. Mycetox B).

-        II etap: sezonowanie gontów związanych w pęczki w stosach pod zadaszeniem przed odpowiedni okres, który zapewni ich całkowite obeschnięcie.

-        III etap: wbudowanie gontów w połacie dachowe.

-   IV etap: impregnacja ogniochronna środkiem lakierniczym nanoszonym metodą  malowania lub natryskiwania pistoletem lakierniczym na obie strony połaci: dolną i górną.

-        V etap: cykliczne konserwowanie zabezpieczonej połaci w okresach 5-letnich lakierem ogniochronnym. 

Przykład gontowego dachu w zabytkowym kościele