Słowniczek

1N - inaczej jeden nikol; oznacza badanie mikroskopowe w świetle przechodzącym, przy użyciu polaryzatorów umieszczonych bezpośrednio jeden nad drugim gdy ich przekroje są do siebie równoległe, tak aby światło spolaryzowane w jednym nikolu przechodziło bez zmian przez drugi nikol.

Anizotropowość (w badaniu mikroskopowym) - zdolność kryształów innych układów niż regularny, do podwójnego załamania światła.

Augit - minerał z grupy piroksenów, krystalizujący w układzie jednoskośnym, bogaty w żelazo, tytan i glin.

Batolit - wielka intruzja magmowa, która w części stropowej przecina niezgodnie warstwy skalne otoczenia, zaś położenie jej części spągowej nie jest znane.

Barwa własna (w badaniu mikroskopowym) - barwa jaką minerał wykazuje w świetle przechodzącym, pojedynczo spolaryzowanym.

Barwy interferencyjne (w badaniu mikroskopowym) - barwy minerałów (anizotropowych) obserwowane w świetle spolaryzowanym zależne od różnicy długości dróg promieni spolaryzowanych.

Ciśnienie atmosferyczne - ciśnienie powodowane naciskiem słupa powietrza na jednostkę powierzchni. Przy takim ciśnieniu zastygają magmy wylewające się na powierzchnię Ziemi (lawy wulkaniczne).

Ciśnienie kierunkowe (stres) - ciśnienie wywołane przez naprężenia tektoniczne.

Ciśnienie litostatyczne - ciśnienie wywierane przez masy skalne nadległe nad elementem, inaczej ciśnienie nadkładu.

Dajka magmowa - intruzja magmowa, niezgodna, przecinająca warstwy w poprzek. Dajki mogą tworzyć systemy zwane "systemami" lub "rojami" dajek.

Dewitryfikacja - proces zachodzący w szkliwie wulkanicznym zwany odszkleniem. Zachodzi pod wpływem zmian ciśnienia i temperatury, w wyniku czego powstają skupienia bardzo drobnych kryształów.

Diallag - Ca(Mg,Fe)[SiO₃](Al,Fe,Ca)₂[(Si,Al)₂O₆] - magnezowa odmiana piroksenu (augitu) z wyraźnie widoczną, w obrazie mikroskopowym łupliwością według ściany {100}.

Ekstruzja - proces wylewania się lawy wulkanicznej na powierzchnię Ziemi.

Hipabisalny (magmatyzm) - magmatyzm intruzywny, średnich głębokości, o zasięgu kilku kilometrów pod powierzchnią Ziemi.

Iddingsytyzacja - proces zastępowania oliwinu minerałami wtórnymi takimi jak chloryty czy goethyt. Agregaty mineralne powstałe w ten sposób nazywane są iddingsytem.

Izotropowość (w badaniu mikroskopowym) - zdolność pojedynczego załamania światła. Cechuje ciała bezpostaciowe oraz kryształy układu regularnego.

Kalcyt - minerał skałotwórczy skał osadowych, w skałach magmowych, powstających z magm krzemianowych jest minerałem wtórnym, który czasem wypełnia pustki lub miejsca po pęcherzykach gazu. W badaniu mikroskopowym cechuje go bezbarwność, zmienny relief, doskonała łupliwość, anizotropowość, wysokie barwy interferencyjne III rzędu oraz proste wygaszanie światła.

Korozja magmowa - proces topienia przez magmę kryształów zawartych w magmie lub skał otaczających.

Melility - grupa izotropowych krzemianów grupowych o pokroju tabliczkowym, słabej łupliwości powstające w wysokich temperaturach. Są słabo rozpowszechnione w przyrodzie, najczęściej występujące w skałach zasadowych klasy gabra i bazaltu.

NX - inaczej nikole skrzyżowane; oznacza badanie mikroskopowe w świetle przechodzącym, przy użyciu polaryzatorów umieszczonych bezpośrednio jeden nad drugim gdy ich przekroje są do siebie prostopadłe, tak aby światło spolaryzowane w jednym nikolu zostało wygaszone przez drugi.

Obwódka kelyfitowa - są to strefy reakcyjne powstałe w procesach metamorfizmu regionalnego wokół oliwinów. Są mieszaniną anortytu, diopsydu, granatów i spineli.

Peralkaliczny - inaczej o dużej zawartości alkaliów.

Pigeonit - minerał z grupy piroksenów, krystalizujący w układzie jednoskośnym, bogaty w żelazo.

Pleochroizm (w badaniu mikroskopowym) - inaczej wielobarwność, zdolność minerałów anizotropowych do różnej absorbcji światła białego w zależności od kierunku jego drgań.

Propilityzacja - jest to zjawisko polegające na hydrotermalnym przeobrażeniu minerałów pierwotnych andezytów, dacytów, bazaltów w minerały wtórne takie jak kalcyt, epidot, chloryt. W wyniku propilityzacji skały przybierają kolor zielony.

Przezroczystość (w badaniu mikroskopowym) - zdolność minerału do przepuszczania światła.

Relief (w badaniu mikroskopowym) - względna relacja pomiędzy współczynnikami załamania światła dwóch ciał. Klej, który spaja płytkę cienką w badaniu mikroskopowym posiada współczynnik załamania światła n = 1,54, tak więc minerały posiadające wyższe współczynniki załamania będą miały relief dodatni, niższe - ujemny a minerały posiadający zbliżony współczynnik załamania - płaski.

Saussurytyzacja - zjawisko polegające na przemianie zasadowych plagioklazów gabr w agregaty albitu, zoisytu lub epidotu. Postępująca saussurytyzacja prowadzi do powstania agregatów serycytu.

Serpentynizacja - skały zasadowe, bogate w minerały ciemne (oliwiny, pirokseny, amfibole) a ubogie w glinkę ulegają hydrotermalnym przeobrażeniom w wyniku których powstają minerały grupy serpentynu.

Serycyt - drobnołuseczkowa odmiana muskowitu, powstająca kosztem przeobrażeń innych minerałów.

Serycytyzacja - proces powstawania serycytu wskutek przeobrażenia glinokrzemianów (np. skaleni).

Sill - inaczej "żyła pokładowa", intruzja magmowa, zgodna, powstające w wyniku wniknięcia magmy między powierzchnie dwóch warstw skalnych.

Skład modalny - wyznaczany na podstawie zawartości danych minerałów w skale; wyznaczany w % wag. lub % obj.

Struktura ofitowa - struktura występująca w diabazach i gabrach, polegająca na tym, że wydłużone kryształy plagioklazów są zamknięte między dużymi kryształami piroksenów.

Subwulkaniczne (skały) - skały powstałe pod powierzchnią Ziemi na bardzo niedużych głębokościach, posiadające cechy zbliżone do skał wulkanicznych.

Tekstura trachitowa - tekstura kierunkowa, fluidalna występująca w trachicie, polegająca na jednokierunkowym ułożeniu listewek skaleni, zgodnie z kierunkiem płynięcia lawy trachitowej.

Trydymit - odmiana polimorficzna SiO₂ wchodząca w skład grupy polimorfów: Kwarc - Trydymit - Cristobalit.

Wygaszanie światła (w badaniu mikroskopowym) - inaczej ściemnianie (znikanie światła), następuje w minerałach anizotropowych, w momencie, w którym kierunki optyczne minerału są zgodne z kierunkiem drgań światła.

Zeolity - grupa uwodnionych glinokrzemianów wapnia, sodu, potasu i baru, w skałach magmowych występujących jako minerały wtórne.

Żyła kominowa (pień) - intruzja w kształcie walca pionowego niezgodnie tnąca warstwy otoczenia.