Skały ultrazasadowe (ultrabazyty)

Zawartość krzemionki jest niższa od 45% wag., są ubogie w alkalia, bogate w MgO i FeO. Z takich magm krystalizują oliwiny, amfibole i pirokseny – główne minerały skał ultrazasadowych.

Klasa perydotytu: dunit, perydotyt, piroksenity, amfibolity, harzburgity, lherzolity, wehrlity, kimberlity, pikryty.

Głównymi minerałami tej klasy są: oliwiny, pirokseny, amfibole, niekiedy również biotyt, wśród pobocznych wyróżnia się granat, chromit i magnetyt. Minerały jasne występują w skałach klasy perydotytu sporadycznie bądź też nie ma ich w ogóle. Obok przeważającego w dunicie i perydotycie oliwinu znajdują się również zmienne ilości amfiboli (hornblenda), chromitu, magnetytu i ilmenitu. Oliwiny ulegają zjawisku serpentynizacji. Jego produktami są antygoryt, lizardyt lub chryzotyl, które tworzą grupę serpentynów.

Skały te najprawdopodobniej powstają na skutek dyferencjacji i krystalizajcji magmy gabrowej bądź też na skutek krystalizacji intruzji magmy ultrazasadowej pochodzącej z dużych głębokości.

Cechy makroskopowe skał ultrazasadowych

Minerały maficzne (ciemne) powodują, że skały te są czarne, szaroczarne. Gdy oliwin przechodzi w serpentyn skały makroskopowo są zielonkawe lub brunatne. Struktury skał są średnio- i grubokrystaliczne, a wykształcenie minerałów sub- lub anhedralne.

Głównymi skałami tej klasy są dunit i perydotyt

Dunit

Jest to nazwa stosowana dla skał ultramaficznych, w skład których wchodzi prawie wyłącznie oliwin. Pikryty i porfiry pikrytowe makroskopowo mogą przypominać bazalty, barwy ciemnej. Struktura tych skał jest drobnoziarnista lub porfirowa z fenokryształami oliwinu. Skały te nie posiadają skaleni. Najczęściej występują w otoczeniu magmowych skał zasadowych bogatych w skaleniowce. Są słabo rozpowszechnione. Skała ta pod mikroskopem wykazuje tekstury od drobno do grubokrystalicznych, oprócz oliwinu można zaobserwować granaty (przezroczyste, izotropowe) i spinele (chromit, magnetyt), które są nieprzezroczyste.

1NNX

Opis skały: Struktura - porfirowata, kryształy duże: 0,7 mm, kryształy małe: 0,1 mm, pełnokrystaliczna, kryształy od euhedralnych do anhedralnych.

Tekstura: zbita, bezładna.

Minerały: oliwin (1N - bezbarwny, silny relief, NX - wysokie żywe barwy interferencyjne, wygaszanie światła - proste).

Inne: widoczne przeobrażenia powodujące zmianę barwy na brunatną (jest to najprawdopodobniej idyngsyt) .

Perydotyt

Skała posiadająca w swym składzie, oprócz znacznych ilości oliwinu (od 30 do 80 %), różne proporcje amfiboli i piroksenów oraz minerałów nieprzezroczystych. Odmiany perydotytów takie jak harzburgity, lherzolity, wehrlity wyróżnia się na podstawie obecności konkretnych piroksenów.

1NNX

Opis skały: Struktura: średniokrystaliczna, holokrystaliczna, wielkość kryształów około 2 - 3 mm (niewidoczne w całości w tym powiększeniu). Kryształy oliwinu euhedralne, piroksenu anhedralne.

Tekstura: zbita, bezładna.

Minerały: oliwin - charakterystyczne barwy interferencyjne, wysoki relief, w dużym stopniu zserpentynizowany; piroksen - niższy relief, żywe barwy interferencyjne oraz gęste powierzchnie łupliwości charakterystyczne dla DIALLAGU.

Inne: Daleko posunięta serpentynizacja oliwinu widoczna jako czarne obwódki wokół oraz wewnątrz kryształów oliwinu.

Piroksenity i Hornblendyty

Skały praktycznie monomineralne, złożone z piroksenów bądź amfiboli (hornblendy). Odmianą przejściową jest np. piroksenit biotytowy, gdzie głównym składnikiem jest piroksen a towarzyszącym biotyt. Jeżeli hornblendyty występują w otoczeniu głębinowych skał magmowych bogatszych w krzemionkę wówczas przypisuje im się nazwę lamprofirów hornblendowych.

Pikryty

Pikryty i porfiry pikrytowe makroskopowo mogą przypominać bazalty, barwy ciemnej. Struktura tych skał jest drobnokrystaliczna lub porfirowa z fenokryształami oliwinu. Skały te nie posiadają skaleni. Najczęściej występują w otoczeniu magmowych skał zasadowych bogatych w skaleniowce. Są słabo rozpowszechnione.