Zawierają od 52% do 63% wagowych SiO2, w skale nie zawierają kwarcu więcej niż 10%.
Wyróżniamy tutaj dwie grupy (klasy) skał:
Głównymi minerałami tej klasy są średniozasadowe plagioklazy (zwykle andezyn) oraz hornblenda, w mniejszym stopniu pirokseny. Skały te są nasycone krzemionką, zawartość kwarcu jest mniejsza niż 10%.
Głównymi skałami tej klasy są dioryt oraz andezyt
Minerałami budującymi dioryt są plagioklazy szeregu andezyn – oligoklaz (35 – 85%) oraz hornblenda (minerały maficzne nie przekraczają 40 %), podrzędnie pirokseny, biotyt oraz małe ilości kwarcu. Są to skały o barwie szarej, a bogate w minerały ciemne są barwy czarnej. Wówczas są podobne do gabra. Dioryty są najczęściej równokrystaliczne, niekiedy również porfirowe z fenokryształami hornblendy i plagioklazu. Przeważnie występują w formie żył lub pni. Są produktami dyferencjacji magmy bazaltowej.
Na uwagę zasługują mikrodioryty, które są subwulkanicznymi i hipabisalnymi odpowiednikami diorytów. Mają formę płaskich intruzji lub żył. Najczęściej ich struktura jest porfirowa z białymi fenokryształami plagioklazów zalegającymi w czerwonawym, brunatnawym lub zielonawym cieście skalnym.
Opis skały: Struktura: holokrystaliczna, równokrystaliczna (średniokrystaliczna) Plagioklazy - euhedralne, subhedralne i anhedralne, hornblenda - subhedralna, biotyt - subhedralny. |
Tekstura: zbita, bezładna. |
Minerały: Plagioklazy (zbliżniaczenia wielokrotne oraz podwójne), Hornblenda (występuje hornblenda zielona oraz brązowa, widoczne płaszczyzny łupliwości oraz zbliźniaczenie podwójne), Biotyt (występuje w górnym lewym rogu i w części dolnej - centralnej, od hornblendy odróżniamy go po innych barwach interferencyjnych oraz po pokroju blaszkowym). |
Inne: brak. |
Andezyty są subwulkanicznymi i wylewnymi odpowiednikami diorytu. Zjawiskiem charakterystycznym jest metasomatyczna propilityzacja. Polega ono na tym, że minerały ciemne przechodzą w chloryt, minerały grupy serpentynu, kalcyt. Makroskopowo andezyty są barwy szarej, ciemnoszarej. Struktura skały jest porfirowa z prakryształami plagioklazów, amfiboli i piroksenów.
Andezyty, podobnie jak bazalty tworzą formy charakterystyczne dla skał wylewnych. Są produktem frakcyjnej krystalizacji magmy bazaltowej bądź asymilacji skał zasobnych w krzemionkę przez tę magmę.
Opis skały: Struktura: holokrystaliczna, porfirowa (fenokryształy hornblendy i plagioklazów euhedralne, wielkości od 0,2 do 2 - 2,5 mm). |
Tekstura: zbita, bezładna. |
Minerały: hornblenda (widoczny pokrój długosłupkowy oraz bliźniak sześcioboczny w przekroju poprzecznym), plagioklazy (widoczny pokrój słupkowy oraz zbliźniaczenia podwójne i wielokrotne). Ciasto skalne zbudowane z plagioklazów, amfiboli i minerałów nieprzezroczystych. |
Inne: brak. |
Skały tej klasy są nasycone krzemionką, kwarc nie przekracza 10% wag. objętości. Występują tutaj skalenie potasowe w postaci mikroklinu i/lub ortoklazu, często pertyty, z plagioklazów wyróżnia się oligoklaz lub andezyn. Są pozbawione skaleniowców. Wśród minerałów maficznych występują hornblenda zielona, biotyt, rzadko pirokseny. Minerałami akcesorycznymi są: cyrkon, tytanit, korund.
Składnikiem głównym sjenitów zwyczajnych jest oligoklaz natomiast sjenitów alkalicznych – albit. Struktura jest holokrystaliczna, często porfirowata lub seryjna. Syenity powstały jako produkt frakcyjnej dyferencjacji magmy bazaltowej lub desilifikacji magmy granitowej na skutek asymilacji skał uboższych w krzemionkę.
Opis skały: Struktura: holokrystaliczna, równokrystaliczna - grubokrystaliczna, kryształy skaleni subhedralne i euhedralne, Kryształ biotytu euhedralny. Kryształy wielkości 2 - 5 mm. |
Tekstura: zbita, bezładna. |
Minerały: ortoklaz, sanidyn (zbliźniaczenia podwójne), biotyt (brązowy, pokrój blaszkowy, barwy interferencyjne II rzędu). |
Inne: brak. |
Wylewnymi i subwulkanicznymi odpowiednikami sjenitów są trachity. W cieście skalnym trachitów zwyczajnych występują fenokryształy sanidynu, ortoklazu lub anortoklazu. Sanidyn wykształcony jest w postaci bliźniaków karlsbadzkich. Stosunek skalenia potasowego do plagioklazu (najczęściej oligoklazu) wynosi 3:1 lub 4:1. Kwarc pojawia się rzadko, minerały maficzne są reprezentowane przez biotyt, hornblendę zieloną. Minerałami pobocznymi i akcesorycznymi są apatyt, magnetyt, tytanit, trydymit i cyrkon. Trachity alkaliczne cechują się tym, że obok skalenia potasowego występuje anortoklaz lub albit, a w trachitach peralkalicznych oprócz wyżej wymienionych minerałów występują amfibole i pirokseny alkaliczne. Trachity są jasne, barwy szarej, różowawej, żółtawej, rzadziej czerwonawej lub brunatnej. Struktura porfirowa, w cieście skalnym występują prakryształy skalenia. Tekstura trachitowa charakteryzuje się fluidalnym ułożeniem listewek sanidynu. Są jasnoszare, czerwonawe lub brunatne.
Trachity tworzą kopuły i pokrywy, rzadziej potoki.
Opis skały: Struktura: holokrystaliczna, porfirowa - występują fenokryształy skalni potasowych, wielkości do 2 mm. |
Tekstura: zbita, bezładna. |
Minerały: ortoklaz, sanidyn (zbliźniaczone podwójnie) oraz mikroklin w prawym górnym rogu (widoczne zbliźniaczenie kratkowe). Ciasto skalne zbudowane ze skaleni oraz biotytu. |
Inne: brak. |
Monzonity (skała głębinowa) różnią się od sjenitów tym, że stosunek skaleni potasowych do plagioklazów jest zbliżony, a plagioklazy są zasobniejsze w sód (szereg oligoklaz - andezyn). Z minerałów maficznych występuje biotyt w ilości większej od 10 %, augit, hornblenda. Kwarc w ilości mniejszej niż 10 %.
W latytach (wylewne i subwulkaniczne odpowiedniki monzonitów) prakryształami są skalenie potasowe jak i plagioklazy sodowo – potasowe. Są barwy szarej lub brunatnej.
autor: Wlodi
|