„W ogniu ginie
dorobek twórczej
myśli i pracy wielu pokoleń, zniszczeniu ulegają cenne dzieła
architektury, a
wraz z wielowiekowymi niejednokrotnie budynkami również ich historyczne
wyposażenie”. Powyższy cytat chyba w najbardziej dosadny sposób
obrazuje jak
poważne może być zagrożenie pożarowe, zwłaszcza w przypadku obiektów
zabytkowych.
W
architekturze zabytkowej znajduje się bardzo wiele elementów
konstrukcyjnych
łatwopalnych – począwszy od całej zabudowy drewnianej, na stropach,
więźbie i
stolarce skończywszy. Właściwa ochrona przeciwpożarowa jest złożonym
zagadnieniem. Na dzisiejszym rynku znajduje się wiele nowoczesnych
środków
skutecznie ograniczających zagrożenia pożarowe do minimum.
Nowoczesny
system przeciwpożarowy Supo Cerber
zainstalowany w kościele w Jankowicach
Przyczyny
pożarów w budynkach
Najczęściej
występującymi przyczynami występowania ognia w obiektach natury
zabytkowej są:
- Wady
urządzeń elektrycznych
- Wyładowania
atmosferyczne
- Wadliwe
urządzenia grzewcze
- Podpalenia.
Od 2004 roku
istnieje określenie tzw. palności materiałów określające reakcję danego
materiału budowlanego na ogień. Rozróżnia się trzy stopnie palności:
-
I stopień: materiał niepalny
-
II stopień: materiał trudno
zapalny
-
III stopień: materiał łatwo
zapalny.
Same zaś
materiały budowlane
podzielono na:
-
Niezapalne – np. odpowiednie
impregnowane
drewno,
-
Trudno zapalne – materiały złożone z
substancji
niepalnych i palnych w dowolnym układzie połączeń, np. gips i beton z
wypełnieniem organicznym, glina ze słomą, etc.,
-
Łatwo zapalne – materiały organiczne, np.
nieimpregnowane drewno, korek, słoma, trzcina, etc.
Wybrane środki
ogniochronne
Środki
ogniochronne można
podzielić na dwie zasadnicze grupy:
1)
Impregnaty, czyli środki mające
możliwość wnikania w
drewno. Są to:
a)
Środki solne – kompozyty soli przeznaczone do
rozpuszczania
w wodzie (np. Anty-Pal,
Drewnosol 3, FireStop, Ogniochron, etc.),
b)
Środki wodorozcieńczalne – gotowe do stosowania bez
lub
po rozcieńczaniu (np. FireSmart
Bio-P/Poż, Dilutin
Brandschutz, etc.),
c)
Środki rozpuszczalnikowe – wymagające rozpuszczenia
w
wodzie (np. Uniepal-Drew),
2)
Środki powłokotwórcze – lakiery oraz tzw. farby
pęczniejące (nie posiadające własności penetrujących drewno) – Kromos
B-796, Uniepal-Drew,
etc.
Ochronę przed
ogniem w przypadku środków solnych i wodorozcieńczalnych
zapewniają
fosforany i mocznik. Główną zaletą tych środków jest ich niski koszt
zabiegu;
główną zaś wadą – ograniczenia w przypadku stosowania w środowisku
suchym
(niektóre ze składników mają charakter higroskopijny, co powoduje
podwyższenie
wilgotności drewna potraktowanego nimi). Środków tych nie stosuje się w
warunkach
ekspozycji zewnętrznej, ponieważ zabezpieczenie impregnatami tego typu
powoduje
występowanie licznych rozległych wysole powstających na powierzchni w
miarę
odparowania soli.
Środki
rozpuszczalnikowe są to
najczęściej roztwory retardantów z grupy chlorowcopochodnych w
rozpuszczalnikach organicznych. Po naniesieniu na drewno preparaty
tworzą
powłokę lakierniczą o charakterze dekoracyjnym. Ponadto są one odporne
na
działanie wilgoci, co umożliwia stosowanie ich w środowisku o
podwyższonej
wilgotności, w tym także przy ekspozycji zewnętrznej. Wadą takich
preparatów
jest ograniczona w czasie trwałość – środki narażone na opady
atmosferyczne i
promieniowanie UV stopniowo ulegają procesom destrukcyjnym. Okres ich
trwałości
w naszych warunkach klimatycznych wynosi maksymalnie 5 lat.
Farby
pęczniejące i lakiery prócz substancji
błonotwórczych
zawierają także trójskładnikową kompozycję złożoną z fosforanu
dwuamonowego,
który podczas pożaru odpowiedzialny jest za uwalnianie niepalnych gazów
powodujących rozcieńczenie tlenu w obszarze spalania, tworzenie
niepalnej
zgorzeliny, która ogranicza dostęp płomienia do materiału podłoża oraz
rozkład
spulchniacza powodującego obniżenie temperatury w strefie ochronnej.
Oprócz wysokiej
skuteczności ogniowej, powłoki cechuje także nienaganna estetyka
wykończenia i
trwałość.
Zabezpieczanie
ogniowe dachów
gontowych
Do
produkcji gontów stosuje się drewno modrzewiowe, jodłowe, świerkowe lub
sosnowe, a więc materiał bardzo podatny na działanie ognia. W związku z
tym,
dachy gontowe należy odpowiednio zabezpieczać. Podstawowym wymogiem
przeciwpożarowym jest nachylenie połaci dachowej, które powinno wynosić
od 39°
do 51° (80-125%). Po spełnieniu tego warunku należy przejść przez
proces zmierzający
do maksymalnego ograniczenia zniszczeń pożarowych dachu. Składa się od
z kilku
etapów.
-
I etap:
impregnacja biochronna (grzybo-pleśnio-owadochronna); stosuje się
metodę
30-minutowej zimnej kąpieli w roztworze wodnym odpowiedniego środka
(np. Mycetox
B).
-
II etap:
sezonowanie gontów związanych w pęczki w stosach pod zadaszeniem przed
odpowiedni okres, który zapewni ich całkowite obeschnięcie.
-
III etap:
wbudowanie gontów w połacie dachowe.
- IV etap:
impregnacja ogniochronna środkiem lakierniczym nanoszonym metodą malowania lub natryskiwania pistoletem
lakierniczym na obie strony połaci: dolną i górną.
-
V etap:
cykliczne konserwowanie zabezpieczonej połaci w okresach 5-letnich
lakierem
ogniochronnym.
Przykład
gontowego dachu w zabytkowym kościele